Vele onkruiden verdwijnen tijdelijk in de winter. Klein kruiskruid echter houdt het steeds vol, zelfs om te bloeien en zaad te vormen. Wellicht woont deze plant ook in uw tuin. Het is immers een zeer algemeen kruid in alle gematigde streken over de gehele wereld hoewel het oorspronkelijk rond de Middellandse Zee groeide.
Plantbespreking: De Boterbloem
[mashshare]
De Boterbloem is één van de bekendste onkruiden bij ons. Door haar vele, blinkende, botergele bloemen, trekt ze de aandacht. Bovendien is ze goed verspreid, vooral dan in weiden. Weiden bevinden zich meestal op vochtige plaatsen en dat is nu precies de plaats waar de boterbloem zich graag ophoudt. Ze heeft trouwens daaraan haar wetenschappelijke naam ontleend: ranunculus is het verkleinwoord van rana = kikker en een kikker doet ons onmiddellijk denken aan water.
Snelle verspreiding
De Boterbloem kleurt de tuin mooi geel vanaf mei, de Scherpe Boterbloem tot in de herfst, de Kruipende tot juli. Maar als ze zich eenmaal gevestigd heeft, verspreidt ze zich zeer snel. Vooral de Kruipende Boterbloem kan in een razend tempo een grote oppervlakte in beslag nemen. Ze breidt zich namelijk uit door bebladerde uitlopers die wortelen op knopen waar de bladeren ontstaan. Deze soort maakt niet zo heel veel zaad maar ze maakt heel veel uitlopers, tot 25 stuks. Zo kan ze in één enkel groeiseizoen een kolonie vormen van meer dan 3 m².
Ze heeft lange, stevige wortels die mij aan een dikke haardos doen denken. Ze komt voor op gestoorde bodems en ze is meestal moeilijk uit te trekken. De jonge uitlopers daarentegen zijn nog gemakkelijk te verwijderen als je erbij bent voor ze zich stevig ingeworteld hebben.
Bij bodembedekking met karton overleeft ze en na relatief korte tijd komt ze er doorheen. Op dat moment is ze meestal al heel wat gemakkelijker uit te trekken, desnoods met gebruik van een spitvork om de grond wat losser te maken. Als de bodem eenmaal wat losser is van structuur, verdwijnt ze. Ze is indicator van een slechte toestand van de grond en volgens sommigen ook van zure grond.
Twee soorten
De Kruipende Boterbloem heeft gegroefde bloeistengels, waardoor ze bij regen rechtop blijft staan. Ze doet nl. aan zelfbestuiving met behulp van de regen. Bij een regenvlaag komen de druppels in het bloemkroontje terecht, ze vormen daar als het ware een vijvertje waarop het (waterafstotend) stuifmeel ronddobbert. Naarmate het water dan weer verdampt zakt het stuifmeel mee, tot het uiteindelijk op de stempel terecht komt en er bevruchting kan plaatsvinden.
Bij de Scherpe Boterbloem zijn de stengels niet gegroefd en de bloemhoofdjes hangen dan ook naar beneden bij regen. De Scherpe Boterbloem wordt nl. bestoven door insecten en het stuifmeel mag niet nat geregend worden.
Het kenmerk van de Kruipende Boterbloem is het driedelige blad met een steeltje aan het middelste blaadje. Kenmerk van de Scherpe Boterbloem is het samengesteld blad dat diep ingesneden is en zonder steeltjes.
Giftig!
Boterbloemen bevatten een scherp sap dat een ernstig branderig gevoel veroorzaakt in de mond, slokdarm, maag en darmen. Vervolgens ontstaan ook nog braakneigingen. Ook duizeligheid, hevige buikpijnen, bloederige diarree en ademhalingsstoornissen kunnen optreden. De sappen irriteren ook de intacte huid en kunnen roodheid tot blaarvorming veroorzaken.
De belangrijkste werkzame stof is ranunculine.
Boterbloemen maken dit wellicht aan als afweerstof tegen grote herbivoren. Zij zullen de boterbloemen dan ook laten staan. Dat kan je heel goed zien op de weiden waar ze om de boterbloemen heen grazen en ze enkel eten als er geen gras of ander voedsel meer is. Bij het drogen verliest het gif zijn werking en de boterbloemen zijn niet meer giftig als ze tussen het hooi zitten.
Alle delen van de plant zijn giftig maar de wortels herbergen het meeste gif.
Veel bezocht door insecten
Op boterbloemen worden weinig insecten aangetroffen. De Kruipende Boterbloem zou, blijkens onderzoek, ook niet gegeerd zijn door slakken, tegenover de Scherpe Boterbloem daarentegen staan ze minder afwijzend.
De Boterbloem lijkt zich ook niet enkel te verdedigen tegen vraat van insecten of grotere dieren maar ze zorgt er ook voor dat ze een ruim terrein alleen voor zichzelf kan vrijhouden. Haar wortels scheiden nl. een stof af die de groei van naburige planten remt.
Anderzijds worden de bloemen zelf door veel insecten bezocht. In tuinen en kleinschalige milieus is de Scherpe Boterbloem een drachtplant voor honingbijen, vlinders, hommels en heel wat soorten solitaire bijen. Ze halen er nectar en geel stuifmeel. Toch blijken o.a. ook de boterbloemen zich te wapenen tegen het overdadig weghalen van pollen. De plant heeft die immers bedoeld voor de bestuiving en niet voor voeding voor larven. Bijen die gewoon zijn aan een gevarieerd dieet hebben geen last van de giftigheid van de boterbloempollen. Als deze bijen echter vooral op boterbloemen gaan vliegen, sterft het broed.
Weet jij het?
Welke functie hebben boterbloemen in de natuur en in de tuin?
Het is me niet duidelijk, behalve dat het drachtplanten zijn voor een aantal soorten bijen, vlinders en hommels.
Ken je voordelen die de boterbloem heeft voor de tuin of de bodem? Laat het me weten, het zal me plezier doen.
Volgende Stap?
Schrijf u in voor email updates, zo wordt u automatisch op de hoogte gehouden van elk nieuw bericht!
Plantbespreking: Groenlof (Cichorium intybus var. foliosum)
[mashshare]
Groenlof is een niet zo goed bekende groente. Samen met de cichoreiwortel, bladcichorei, roodlof, radicchio en witloof stamt groenlof af van de wilde cichorei (C. intybus, var. sativum). Deze wilde cichorei groeit in bijna geheel Europa, Noord-Afrika en West-Azië in wegbermen en langs waterlopen.
Het is een vaste plant tot 2 meter hoog. Ze is te herkennen aan de grote, lichtblauwe tot paarsblauwe bloemen en aan het bittersmakende witte melksap. De bloemen openen zich ‘s morgens, enkel bij mooi weer en sluiten tegen de middag.
Plantbespreking: Echte tijm (Thymus vulgaris L.)
[mashshare]
Eén van de eerste planten die ik als kind heb leren kennen was tijm. Mijn moeder gebruikte weinig kruiden, maar tijm kwam in heel wat bereidingen terecht. En we hadden een plantje staan in onze tuin. Nog altijd is het één van de eerste kruiden die men in de tuin heeft. Nochtans is het niet zo evident en vaak hoor ik ook mensen klagen dat hun tijm altijd weer kapot gaat.
Plantbespreking: Meidoorn (Rozenfamilie, Rosaceae)
[mashshare]
Crataegus (Crataegus laevigata (oxyacantha) of Tweestijlige Meidoorn en de Crataegus monogyna of Eénstijlige Meidoorn) komt van het Grieks ‘krataios’ dat ‘stevig’ of ‘sterk’ betekent en verwijst naar het harde hout. Oxycantha komt van het Griekse ‘oxys’= scherp en ‘acantha’= spits, doorn.
Oudere namen zijn hagendoorn, witte doorn, spelledoorn, doornhaag. De éénstijlige en de tweestijlige zijn inheems in Vlaanderen. De tweestijlige meidoorn komt in Vlaanderen zeldzaam en verspreid voor, vooral in de leemstreek. De éénstijlige is één van de algemeenste struiken in Vlaanderen die in alle streken algemeen voorkomt.
Plantbespreking: Kweek (Elytrigia repens L.)
[mashshare]
Deze keer een plant die vaak een ongewenste tuinbewoner is. En dat ook planten heel beweeglijk kunnen zijn, bewijst deze wel: ze verovert snel grote stukken terrein, tot 10 m² in een seizoen.
Een alom gekende plant en vooral als lastig onkruid!
Plantbespreking: Rabarber (Rheum rhabarbarum)
[mashshare]
Al vroeg in het voorjaar komt de rabarber naar boven. De eerste stengels smaken heerlijk fris en het blad kan je al dadelijk als mulch gaan gebruiken: het dekt een flink stuk bodem af maar je legt best enkele bladeren boven elkaar om een laag van enige dikte te behouden. Rabarber levert ook de eerste confituur van het seizoen. De plant zelf staat mooi in de tuin maar ze heeft wel wat plaats nodig en vooral veel vocht. Rabarber doet me denken aan mijn kindertijd toen we als snoep een rabarbersteel kregen uit de tuin, de pelletjes naar beneden trokken en dan maar genieten van het zure snoepje!
Plantbespreking: Grote Engelwortel (Angelica archangelica L.)
[mashshare]
De Engelwortel is een plant die verschillende functies vervult in je tuin. Hij is een kruisbloemige en trekt dus al heel veel insecten aan, maar hij groeit ook heel hard en is perfect bruikbaar als mulch. De plant is ook nog eens mooi en zaait zich gemakkelijk uit: mulchmateriaal verzekerd 🙂 .
De meeste mensen kennen, wellicht zonder het te weten, de Grote Engelwortel als de kleine, groene, geconfijte stukjes die je op koekjes en cakes vindt. Dit zijn geconfijte stukjes stengels.
Plantbespreking: Eeuwig Moes of Splijtkool
[mashshare]
Eeuwig Moes of Splijtkool, Duizendkoppige kool is nog een andere naam.
Wat een prachtige naam: Eeuwig Moes, wat zoveel betekent als ‘altijddurende groente’. En dat is niet overdreven. Eeuwig Moes groeit weelderig het hele jaar door, onvermoeibaar voedsel biedend. [Read more…]
Plantbespreking: Winterpostelein (Claytonia perfoliata D.)
Winterpostelein is een groente die een hele verrijking is in de winter en die je gerust aan haar lot kunt overlaten. Voor velen, misschien ook voor u, is het niet meer dan een vervelend onkruid!
Winterpostelein kan je zichzelf laten uitzaaien, het daaropvolgende jaar ga je overal postelein kunnen oogsten. Dun je deze verstandig uit door te mulchen en door selectief te oogsten, dan kan je zo een hele winter lekker eten 🙂 .