De zon is de laatste weken overvloedig van de partij, en ondertussen is de temperatuur ook serieus de hoogte ingegaan. Tijd dus voor de maartse viooltjes om in bloei te schieten. Maar buiten dat de bloemen massaal open staan en paars zijn, is er over maartse viooltjes nog veel meer te vertellen.
Plantbespreking: Mariadistel (Silybum marianum L.)
Deze plant zou aan haar naam komen omdat, volgens een legende, Maria bij haar vlucht uit Bethlehem voor Herodes bij het zogen van Jezus enkele druppels melk morste op een distel. Sindsdien heeft deze plant witte vlekken op haar bladeren als herinnering aan deze gebeurtenis.
Mariadistel is inheems in Klein-Azië, Noord-Afrika, Zuid-Europa.
Ondertussen is ze uitgezwermd over heel Europa tot in het Noorden toe. Mariadistel is in de aarde verankerd met een dikke penwortel. De plant begint met een rozet waaruit nadien de bloeistengels omhoogschieten. [Read more…]
Plantbespreking: Gewone duivenkervel (Fumaria officinalis)
Een plantje dat al jaren opduikt in onze tuin en niet zo direct een nut lijkt te hebben is de duivenkervel. Een fragiel, mooi bloeiende en zich goed uitzaaiende plant die welkom is, al is het maar voor zijn uiterlijk dat toch net wat anders is dan de meeste planten en daardoor direct opvalt in een zee van planten.
Plantbespreking: Look-zonder-look (Alliaria petiolata)
De naam, look-zonder-look, vertelt ons dat deze plant naar look geurt maar geen look is. Het is een kruisbloemige en helemaal geen familie van de look. Nochtans als je een blaadje kneust, verspreidt zich een lookgeur.
Deze plant komt vooral voor in Europa en in het westen van Azië. In België is ze ruim verspreid in bossen, hakhout, in struikgewas, verwaarloosde parken en tuinen. Vandaar dat ze vaak het etiket ‘onkruid’ krijgt opgeplakt.
Plantbespreking: Melganzevoet (Chenopodium album)
Melganzevoet komt oorspronkelijk voor in Europa en Midden-Azië maar is nu verspreid over de gehele wereld. Deze plant is niet kieskeurig, ze groeit zowel op vochtige als droge grond, in klei, zand, leem, zavel en op stenige plaatsen. Het is een pionier, dit betekent dat ze overal verschijnt waar onbedekte of bewerkte grond is, liefst op een open, zonnige en stikstofrijke plek. Wellicht is melganzevoet dus ook te vinden in uw tuin.
Plantenbespreking: Stinkende Gouwe (Chelidonium majus)
Een plant die bij iedereen wel in de tuin opduikt en dan een redelijk hardnekkig (on)kruid blijkt te zijn: Stinkende Gouwe. Bij het uittrekken breekt hij gemakkelijk en indien je hem in zaad laat komen heb je het jaar erop vele nakomelingen. Het is wel een goede bijenplant en ze bloeit redelijk mooi en uitbundig.
Plantbespreking: Madelief (Bellis perennis)
Veel liefhebbers
Het madeliefje is een algemeen gekend bloempje en het heeft dan ook heel wat volksnamen. Meizoentje is er één van. Een erg positieve naam en dat weerspiegelt wel het gevoel dat velen hebben voor het madeliefje, vooral kinderen. Liefhebbers van een biljartgazon verafschuwen dan weer het madeliefje want het groeit toch zo graag in gras.
Het is inheems en bloeit bijna het gehele jaar door maar wanneer het lente wordt, komen ze massaal te voorschijn. Er is een Engels spreekwoord dat zegt dat de lente pas begint als je je voet op 12 madeliefjes tegelijk kan zetten.
Mythes
Het madeliefje was bij de Germanen gewijd aan Ostara, de godin van de lente en de schoonheid. Haar feest wordt onder gekerstende vorm nog altijd gevierd nl. Pasen. En zie, in Frankrijk heet het madeliefje: pâquerette. Over het ontstaan van het madeliefje zijn heel wat verhalen in omloop.
Een ervan vertelt dat Boreas, de koude noordenwind, verliefd werd op Flora, de bloemengodin. Dolverliefd haalde hij zo’n dwaze kuren uit dat hij in de knoop geraakte met zijn broers Eurus, de oostenwind, Auster, de zuidenwind en Zephyrus, de westenwind. Toen de aarde weer pronkte en de bloemen in volle pracht stonden, blies Boreas zijn mooiste witte sneeuwvlokjes over het land om zijn liefde voor Flora te bewijzen. Zeus, de oppergod, was woedend maar Flora lachte en veranderde elk sneeuwvlokje in een madeliefje.
Een andere legende vertelt dat Maria naar het graf van Jezus ging en toen ze zag dat zijn lichaam verdwenen was in tranen uitbarstte. Overal waar haar tranen op de grond vielen, kwam er een madeliefje op.
Uitzicht
Het madeliefje is een doorlevend kruid met een wortelstok die uitlopers ontwikkelt. De kortgesteelde, spatelvormige blaadjes vormen een dicht rozet waardoor het het gras kan verdringen. Een bloeistengel draagt maar één bloemetje en heeft geen blaadjes. Het madeliefje is een samengesteldbloemige d.w.z. het bloemetje bestaat uit buisbloemetjes die een geel hartje vormen temidden van een krans van witte straalbloemetjes, soms met een rood puntje onderaan. De rode schijn langs de rand is afkomstig van een druppel bloed van de vinger van Maria. Ze prikte zich toen ze madeliefjes in het kleed van het kindje Jezus wou bevestigen. De bloemetjes openen en sluiten samen met het licht, vandaar de Engelse naam ‘daisy’ dat ‘oog van het licht’ betekent.
De liefde
De Engelse ridders mochten een ‘daisy’ aan hun wapenschild toevoegen als ze het ja-woord gekregen hadden van hun adellijke geliefde. Lange tijd is het madeliefje als bloemenorakel gebruikt: men trekt de bloemblaadjes één voor één uit onder het zeggen van een versje zoals verliefd, verloofd, getrouwd om een toekomstige toestand te kennen of die van degene op wie men verliefd is.
Het madeliefje is een nuttig kruid in de tuin omdat het kalk aanmaakt in de grond. Bovendien blijkt het spontaan te groeien op plaatsen met kalkgebrek.
Volksgeneeskunde
In de volksgeneeskunde is het reeds lang in gebruik. In de Oudheid werd het vooral gebruikt als wondhelend kruid. Versgekneusde bladeren zijn goed tegen kneuzingen. Samen met arnica en calendula vormt het het trio van de wondmiddelen. Vanaf de 15de eeuw werd het een populair geneeskruid.
In Slovakije gebruikte men vroeger een hoestsiroop op basis van het madeliefje en ook in de hedendaagse kruidengeneeskunde wordt het gebruikt bij hoest omwille van zijn slijmoplossende werking.
Thee van blad en bloem werkt bloedreinigend en vochtafdrijvend. Daardoor is het reinigend voor de huid en helpt het bij acne en allerlei huidkwaaltjes. De thee stimuleert de werking van gal en lever en wekt de eetlust op. De bloem voorkomt en verlicht ook krampen.
Eetbaar?
Je kan het ook eten. Vroeger kookte men de blaadjes mee bij vette, zware vleesgerechten. Kauwen op vers geplukte bloemetjes is goed tegen ontstekingen in de mond, zoals aften bijvoorbeeld. Ze smaken wel een beetje bitter. Rauw kunnen de blaadjes ook in sla of je kan met de bloemetjes allerlei schotels en soepen garnieren. Jonge, ongeopende bloemknoppen kan je op azijn zetten en gebruiken als alternatief voor kappertjes.
Vooral genieten
Maar er is natuurlijk vooral van te genieten als je ze her en der in de tuin tegenkomt en ziet hoe ze zich openstellen voor het licht en weer sluiten als het regent. Kinderen gaan onmiddellijk de bloemetjes plukken. Ze kunnen er kransen mee versieren of ze in het haar of knoopsgaten steken. Toen ik kind was en er nog veel grachten waren waarin biezen groeiden, vlochten we kransen van de biezen en die versierden we met madeliefjes.
Gun de madeliefjes het leven in je tuin en je kan er op vele manieren van genieten.
Plantbespreking: Salie (Salvia officinalis)
Salie wordt ook wel de koningin van de medicinale planten genoemd. De term ‘officinalis’ bij de naam van een plant betekent dat die plant een lange geschiedenis heeft van medicinaal gebruik. Salie is afkomstig uit Zuid-Europa waar de plant in het wild groeit.
Plantbespreking: Hondspeterselie (Aethusa Cynapium)
De Nederlandse naam van deze plant is erg misleidend, hondspeterselie is immers geen peterselie en behoort niet tot het geslacht van de peterselie. Bovendien, en dat kan een probleem zijn, is hondspeterselie giftig. Daarom hierbij wat meer uitleg over de hondspeterselie.
Tuinbewoners, Graag Gezien of Niet: Haagwinde
Een plant waarvan je hoopt dat zij in het voorjaar niet opkomt is haagwinde. Eens gevestigd in een tuin is het bijna onmogelijk om ze weg te krijgen, wat je ook onderneemt. Toch is het een plant met mooie bloemen die snel een afsluiting kan vol groeien. Maar of zij echt geschikt is als haagplant of zelfs maar als tuinplant … [Read more…]